نسبت بلا و جامعه مومنین از زبان قرآن

بسم الله الرحمن الرحیم

نسبت بلا و جامعه مومنین از زبان قرآن کریم

رویکردی توأمان با عقل و توسل

در ابتدای این مطلب لازم می‌دانم از همه جامعه پزشکی و خانواده‌های ایشان که جان بر کف و  دلداده به کشور عزیز ایران اسلامی در راه سلامتی و آرامش مردم این مرز و بوم جهاد می کنند، تشکر ویژه داشته باشم و از همه ملت ایران به جهت این امر درخواست کنم که تماما با اطاعت از اوامر پزشکان و رعایت قوانین و اطلاعیه‌های وزارت بهداشت به گذشتن از این بلای طبیعی و ویروس منحوس، در جهت رفع هر چه سریعتر این بیماری در کشور عزیزمان و همه جهان به ایشان کمک کنند.

متن زیر از خبرگزاری آنا برداشت شده است:

ضرورت و اهمیت رعایت نکات بهداشتی برای عدم شیوع بیماری‌های واگیردار بر کسی پوشیده نیست و مطلب زیر تنها سعی می‌کند از زاویه معارف اسلامی به نزول بلایا بپردازد». 

قسمت اول: مصون بودن انبیا و پیروان آنها از قهر الهی

در آیه یک‌صد و سوم از سوره مبارکه یونس چنین آمده که، ثُمَّ نُنَجِّی رُسُلَنا وَ الَّذینَ آمَنُوا کَذلِکَ حَقًّا عَلَیْنا نُنْجِ الْمُؤْمِنینَ» بدین معنی که سپس (هنگام نزول بلا و مجازات) فرستادگان خود و کسانی را که (به آنان) ایمان می‌آورند، نجات می‌دهیم و همین گونه، بر ما حق است که مؤمنان (به تو) را (نیز) رهایی بخشیم».

در تفسیر نور ذیل این آیه چنین آمده است که، خداوند انبیا و مؤمنان را به قهر خود گرفتار نمى‌کند و از سنّت‌هاى الهى و از جمله حقوقى که مؤمنان بر خدا دارند، نجات و حمایت آنان به هنگام عذاب و خطر است.

همچنین این کتاب در تفسیر آیه ۵۸ از سوره نیز چنین می‌نویسد که پیامبران و یاران و پیروانشان از قهر الهى مصون هستند. 

قسمت دوم: چرا با وجود مصونیت پیروان پیامبران از قهر الهی، این افراد بازهم شامل بلایای طبیعی می‌شوند؟

بارها به تجربه مشاهده شده که گاهی خوب و بد (خشک و تر) با هم مى‌سوزند و به نوعی علی‌رغم وعده الهی در آیات فوق‌الذکر بازهم مومنین و پیروان پیامبران دچار عذاب الهی می‌شوند و سؤالی که اینجا مطرح می‌شود این است که علت این اتفاق چیست؟

در پاسخ باید به آیه‌ ۲۵ سوره‌ انفال اشاره کرد. آنجا که آمده است وَ اتَّقُوا فِتْنَةً لا تُصیبَنَّ الَّذینَ ظَلَمُوا مِنْکُمْ خَاصَّةً وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدیدُ الْعِقابِ» بدین معنی که و از فتنه‌ای بپرهیزید که تنها به ستمکاران شما نمی‌رسد (بلکه همه را فرا خواهد گرفت چرا که دیگران سکوت اختیار کردند) و بدانید خداوند کیفر شدید دارد».

در ادامه شایسته است بازهم به تفسیر نور و تفسیر آیه ۱۰۳ سوره نور اشاره شود. آنجا که صراحتاً به معضل بی‌تفاوتی مومنین نسبت به جرم و همچنین عدم نهی از منکر اشاره شده و نوشته است، اهل ایمان اگر در میان کفّار و مجرمان ساکت باشند، قهر خدا همه را فرا مى‌گیرد، ولى اگر به وظیفه‌ الهى خود، یعنى نهى از منکر عمل کنند، خداوند هنگام خطر آنان را نجات مى‌دهد.

همچنین در تفسیر آیه ۶۶ سوره هود نیز آمده است که بلاهاى طبیعى همچون زله، سیل و یا امراض خطرناک، ممکن است هر دو قشر مؤمن و کافر را فرا گیرد، نظیر بى‌احتیاطى‌هایى که از انسان‌ها صادر مى‌شود و آثارش به همه‌ افراد سرایت مى‌کند. امّا آنجا که قهر الهی باشد، مؤمنان در امان خواهند بود، مگر اینکه آنها نیز به واسطه‌ سکوت در برابر ظلم و یا ترک نهى از منکر، مستحق عذاب شده باشند.

و این چنین است که طبق آیات رسیده و تفسیر آنها، مشخص می‌شود که سکوت در برابر ظلم و همچنین فراموش کردن واجبی چون امر به معروف و نهی از منکر حتی مؤمنان را هم مستحق عذاب الهی می‌کند و اگر امروز جامعه اسلامی دچار بلا شده باید به گذشته رجوع کند و نسبت رفتار خود با این آیات را بسنجد.

قسمت سوم: حال چگونه باید بر مشکلات و بلایا فائق شد؟

حال که وضعیت به اینجا رسیده و به نوعی می‌توان گفت که جامعه اسلامی دچار عذابی تحت عنوان یک بیماری واگیردار قرار گرفته و ترس و اضطراب ناشی از آن همه را فرا گرفته چطور می‌توان از این شرایط عبور کرد؟ آیا قرآن راهکاری برای خروج از این وضعیت دارد؟

در آیه ۸۴ از سوره یونس آمده وَ قالَ مُوسی‏ یا قَوْمِ إِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ فَعَلَیْهِ تَوَکَّلُوا إِنْ کُنْتُمْ مُسْلِمینَ» و در معنای آن نیز چنین آمده که، موسی به آن عده از بنی اسراییل که ایمان آورده بودند گفت: ای قوم! اگر به خدا ایمان آورده‌اید و تسلیم امر او هستید، به او توکل کنید و آماده‌ سختی‌های این راه باشید».

تفسیر نور در ذیل این آیه چنین نوشته است که با توکّل و تسلیم باید مشکلات را پشت سر گذاشت.

اگر چه که رعایت بهداشت امری ضروری و البته بدیهی است؛ اما باید پذیرفت که به هر حال اعمال و عقاید، در رویدادهاى طبیعى مؤثّرند؛ همچنان که این گزاره در تفسیر سوره هود و ذیل آیه ۵۲ آمده است. به این مضمون هم بایستی توجه کرد که هر تلخى و ضررى شرّ نیست، گاهى حوادث تلخ براى بیدارى فطرت یا آزمودن انسان است. این گزاره نیز در تفسیر نور و ذیل آیه ۱۰۷ سوره یونس آمده است.

قسمت پایانی: فرصت ماه رجب برای نزدیک شدن به خدا و استغفار

ماه رجب که از آن به بهار بندگی تعبیر می‌شود به نوعی آغاز سه ماه بندگی و مهمانی خداست از امروز آغاز شده است. گرچه با بی‌احتیاطی و شاید هم بی‌تدبیری ویروس کرونا گریبان مردم ایران را گرفته و جامعه مؤمنان را آشفته خاطر کرده است اما نباید فراموش کرد که بهترین ملجأ و مأمن در سختی‌ها بازگشت به آغوش خدا و بندگی اوست.

بایستی ضمن رعایت نکات مطرح شده از سوی کارشناسان بهداشت و درمان کشور، راه توکل و توسل را هم پیمود. اگر در حرم‌های شریف بسته شده و یا برگزاری مراسم مذهبی منع شده اما راه ارتباط انفرادی با خدا بسته نیست، راه خواندن مناجات در منزل بسته نیست و به‌راحتی می‌توان فرصت شب‌ها و روزهای ماه رجب را غنیمت دانست. مخصوصاً حالا که به واسطه برخی تعطیلی‌ها در مدارس و دانشگاه‌ها و دورکار شدن برخی ادارات زمان بیشتری هم در اختیار افراد است.

مطمئناً مردم متدین و شریف ایران می‌توانند که هم معقول باشند و هم متوسل و از این دو بال استفاده کرده و بر مشکلات غلبه کنند. سخن آخر اینکه از هر زاویه نگاه شود باز حتمی بودن تحقق شعار این روزهای مردم ثابت می‌شود که، #کرونا_را_شکست_می_دهیم.

پژوهش آیات: مرتضی باقری‌زاده

منبع متن حاضر: خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی (آنا)

اللهم اشفع مرضانا و اغفر موتانا